Tokom šezdesetih godina prošloga vijeka, od strane preživjelih partizana inicirana je ideja o podizanju dostojnog spomen obilјežja na borbu i žrtvu Kozare tokom Drugog svjetskog rata. U organizaciji tadašnjeg Sreskog odbora saveza boraca i Sreskog odbora SSRN u Prijedoru je 26. januara 1962. godine, održano šire savjetovanje u kome su učestvovali predstavnici kozarskih opština, veći broj društveno-političkih radnika i ratnih rukovodilaca Kozare. Tada je formiran Odbor za izgradnju spomenika na Kozari. 

Raspisan je konkurs za idejno rješenje spomenika na Kozari, a 1970. godine u Sarajevu je održana izložba radova pristiglih na konkurs. Idejno rješenje poznatog akademskog vajara Dušana Džamonje, pod šifrom „11570“, pobjedilo je na konkursu i u lјeto 1971. godine počela je izgradnja Memorijalne zone na Mrakovici. Kamen temeljac je položen 2. avgusta 1971. godine. Spomenik i Memorijalni zid sa imenima poginulih partizana sa Kozare, svečano su otvoreni 10. septembra 1972. godine, a Memorijalni muzej 4. jula 1973. godine. Radove je izvodilo građevinsko preduzeće „Tehnika“ iz Zagreba, a u finansiranju radova učestvovalo je 400.000 građana Jugoslavije svojim dobrovolјnim prilozima. 

Simbol Spomenika na Mrakovici predstavlјa pobjedu partizana i naroda Kozare. Centralni dio spomenika koji se diže u visinu 33,6 metara, simbol je pobjede, a betonske gromade, koje se nalaze poredane u krug, su simbol moćnog neprijatelјa koji je opkolio Kozaru, ali je na kraju rata poražen. 

Na memorijalnom zidu nalaze se imena 9.921 poginulog partizana sa Kozare u toku čitavog Drugog svjetskog rata. Nekoliko procenata popisanih stradalih partizana koji se nalaze na Memorijalnom zidu, poginuo je i brigadama formiranim na području Kozare, ali su rodom iz drugih oblasti nekadašnje Jugoslavije. Naime, kako su se brigade sa Kozare kretale u toku rata, tako su u regijama kroz koje su prolazili vršili mobilizacije ili su im se priklјučivali dobrovolјci.